Waarom een museum in Rumst?
Meer en meer mensen, naarmate ze ouder worden, interesseren zich aan het verleden en meer in het bijzonder dit van de eigen streek. De gemeente Rumst heeft dat begrepen, want bij de fusie in 1976 werd de bestaande heemkundige vzw omgevormd tot gemeentelijk museum Rupelklei. De gemeente heeft de maatschappelijke taak om ook de jeugd, de nieuwe ingeweken burgers en deze van het interland te wijzen op het bijzonder en uniek karakter van de streek.
De industriële ontwikkeling van de laatste 300 jaar van Groot-Rumst wordt namelijk beheerst door een bijzondere geologische situatie: de aanwezigheid van dikke kleilagen, gelegen zo goed als aan de oppervlakte. Klei die zich vormde vanaf 33 miljoen jaar geleden.
Nu dat de meeste steenbakkerijen gesloten zijn wil de gemeente deze geschiedenis zichtbaar houden. Hoe kan dat beter dan in een museum het proces van de baksteenproductie in het verleden op een levensechte manier uit te beelden - met authentieke gereedschappen, relicten en pakkende foto’s. In een ruimer kader leent de streek zich ertoe om het totaalbeeld van deze nijverheid in een toeristisch project te gieten, met een vertrek vanuit het museum als blikvanger.
Er zijn nog de kleigroeven van de enige overblijvende steenfabriek met zijn ultramoderne installatie, die ook open staat voor bezoekers, de nog zichtbare landschappelijke ingrepen van de kleiwinning, de heraangelegde groene zones van De Schorre en de musea in Noeveren met nog machines, ovens en arbeiderswoningen.
Maar er is niet alleen is er de ingreep in het relief, ook de bijzondere werkomstandigheden van rond de eeuwwisseling van 1900 hebben een grote weerslag gehad op het karakter van de Rumstenaar, dat over de generaties nog voortleeft en in schril contrast staat met bv dit van de deelgemeente Reet die een landelijk verleden achter zich heeft. Een inwijkeling zal zich door de kennis van die geschiedenis beter en sneller aanpassen. Want "Wat volgt, staat altijd in verband met wat eraan voorafging" (Marcus Aurelius).
Van de burgelijke geschiedenis van Rumst is weinig overgebleven: kastelen, tolhuizen en versterkingen zijn zo goed als allemaal verdwenen en alleen in papieren archieven terug te vinden o.a bij de heemkringen Rumesta en De Root. Daarom is het museum Rupelklei zowat het enige wat rest van het (industriële) erfgoed van de streek.
De collectie bestrijkt een periode vertrekkend van 33 miljoen jaar, de vorming van de klei, de fossielen van de geologische perioden tot de ijstijden, over de Romeinse nederzetting rond het begin van de tijdrekening heen, het begin van de baksteennijverheid rond 1300-1400 tot de robotisering van heden.